Donderdag 14 februari 2013

Na heerlijk geslapen te hebben gingen we na het ontbijt weer op pad. Dit keer gingen we een wandeling maken op sneeuwschoenen. Helaas was mama ziek dus die ging niet mee. Toen iedereen de rackets onder zijn voeten gebonden had vertrokken we. Onderweg vertelde Lars, de gids, van alles over de natuur. Zo weegt de sneeuw op één enkele boom hier wel 2000 kilo. 2000! We zagen ook een soort iglo, deze bestond uit een omgebogen boom waarvan de takken bedekt waren met een grote laag sneeuw. Er ontstond dus een soort hol waar je in kon liggen. Als je een nacht erin sliep zorgde je adem ervoor dat de iglo niet kon instorten, de adem maakte de wanden namelijk keihard. Ook hebben we bessen gezien, cloudberries. Nu in de winter kon je ze niet plukken, maar in de zomer hangt het er vol mee. Één zo'n besje bevatte evenveel vitamine C als een grote sinaasappel, daarom werd het ook wel Fins goud genoemd. Daarnaast heeft Salla het schoonste drinkwater, dit komt doordat het bronwater is. Iedere bewoner heeft daarom een houten kopje altijd bij zich, een koeksa. Hiermee kan makkelijk het schone water uit een rivier geschept worden om te drinken. Al deze uitleg kregen we onder het wandelen, wat erg leuk was. We klommen niet alleen berg op maar gleden (op onze billen) ook bergen af. Door de diepe sneeuw moesten we ons een weg banen en soms gleed je helemaal uit. Na een tijd kwamen we aan bij een kota. Hier zouden we gaan picknicken. Binnen was het vuur al aan en lagen de rendierburgers al warm te worden. Deze smaakte echt heerlijk. Vervolgens hebben we ook weer worstjes in het vuur gehangen en tot slot een koekje met jam, een typisch Fins gerechtje gegeten.
Na de picknick gingen we weer verder richting het meer. Met behulp van een handboor konden we een gat in het één meter diepe ijs boren. Hengel erin en wachten tot een vis hapte. Ik had er alleen echt geen geduld voor, ijsvissen is niet echt iets voor mij geloof ik. Een iemand ving een visje, niet heel groot, en toen was het alweer voorbij.
's Middags heeft iedereen even getut en geslapen. We doen elke dag zo ontzettend veel dat iedereen gewoon echt doodop was vanmiddag.
Deze avond hadden we de Lapse avond, met allemaal Lapse/Finse specialiteiten. We begonnen met koolsoep, deze smaakte ook vaag naar rode bieten. Als voorgerecht was er van alles: een salade met bessen, kool en worteltjes, rendierfilet, gerookt rendiervlees, rendier gehaktballetjes, rendiertong, kaasjes, rauwe zalm, haring, roggebrood en crackers. Rendiertong heb ik niet geproefd, dat vond ik gewoon erg raar, maar de gehaktballetjes waren echt heerlijk, zoals veel dingen. Als hoofdgerecht was er aardappelpuree met rendiervlees en bessen. Ook nog augurken en brood voor de liefhebbers. En als toetje een grote bessentaartcake met slagroom. Ik heb mijn buikje daar echt helemaal rond gegeten, zoveel lekkere dingen!
Onder het eten werd van alles verteld. Er stonden vele voorwerpen in de kota, elk met een eigen verhaal. Zo stond er een kotatontu, een beschermeling van de kota. Deze zorgde ervoor dat iedereen die binnen was blij was en goed te eten kregen. Finnen hadden vooral vroeger, maar hebben nu vaak nog steeds, voor veel dingen een tontu (beschermeling). Een saunatontu (sauna beschermeling), een tontu voor eten, de stallen, huizen en noem het maar op.
Ook werd en nog verteld over de koeksa. Deze is zo duur omdat hij van knoest gemaakt wordt. Je hebt er ook maar één in je leven nodig, zo lang gaan ze mee. Meestal krijg je ze, dan kan er bijvoorbeeld ook je naam in worden gegraveerd, of een verhaal. Die mevrouw die daar stond had haar koeksa voor haar verjaardag gekregen, en hier stond een hele beschrijving van die dag op. Er waren drie auto's, zoveel mensen en zoveel honden, de plaats waar het was, dat er twee keer koffie werd gezet omdat de eerste keer de ketel kapot ging en nog veel meer.
Toen kwamen de traditionele Finse schoenen. In deze tijd draagt niemand die meer, maar vroeger had iedereen ze. Ze zijn gemaakt van, hoe kan het ook anders, rendierbond. Dit zorgt er voor dat het ontzettend warm is. De voorkant van de schoen loopt in een punt omhoog, dit is niet alleen voor de warmte zoals vele denken, maar door die punt konden ze makkelijk skies aantrekken. Elke skie had namelijk een soort touwtje en daar schoof je de punt onderdoor, dan zat je vast aan de skie en was je klaar om te skiën. Vroeger, heel vroeger, had je een lange en een korte ski. Met die korte skie kon je dan bijsteppen om snelheid te maken. Ze skieden ook overal heen.
Vroeger hadden de Saamì traditionele trommels, gemaakt van rendierhuid. De trommels zijn rond en anders ovaal, dit staat voor de ronde wereld, de zon, de levenscyclus, de cyclus van de jaargetijde en ga zo maar door. Aan de achterkant was een houten kruis, soms met twee horizontale balken. Dit is voor de stevigheid maar staat ook voor de familie, familieboom. Op de voorkant is het rendierleer gespannen. Dit vlak wordt onderverdeeld in twee of drie vakken. In deze vakken staan allemaal symbolen getekend, van de jacht, dieren, goden etc. Wanneer er twee vakken zijn staat een vak voor vandaag de dag en het andere vak voor het spirituele. Bij drie vakken staat het onderste vak dan ook nog voor de onderwereld.
Tussen alle verhalen door werd ook in het Fins gezongen, zelfs een keer in Saamì, dat klonk heel bijzonder.
Ook werd er verteld wat ze allemaal van een rendier maken. Het vlees wordt vanzelfsprekend op gegeten. Van de huid wordt leer gemaakt (voor bijvoorbeeld rugzakken). Het bond wordt gebruikt voor wanten, kleden, kleren etc. De hoeven en het gewei kan worden gebruikt om gebruiksvoorwerpen te maken en sieraden. Ze gebruiken dus echt het hele rendier als ze er een vangen. Ook van bomen maken ze ontzettend veel. Het is echt knap om te zien hoe de mensen hier alles om hen heen gebruiken, ze maken zoveel zelf!
Na alle verhalen en al het eten was het tijd om terug naar het huisje te lopen. Onderweg hebben we nog even het noorderlicht gezien en thuis aangekomen ging iedereen heel snel slapen.